religia w szkole - eDziecko.pl - serwis dla rodziców o ciąży, porodzie, zdrowiu, wychowaniu, karmieniu i pielęgnacji dzieci. Ponad 3.000 porad lekarzy i specjalistów. Znajdziesz tu również przedszkola, przepisy kulinarne, pomysły na zabawy, bajki i opowiadania dla dzieci, bazę imion i inne. Monika Fidler. Data publikacji: 21 września 2016 r. Organizacja zajęć z religii i etyki wzbudza wiele wątpliwości, szczególnie dotyczących składania wniosków czy ustalania ocen z tych zajęć. Ministerstwo Edukacji Narodowej przedstawiło najważniejsze zasady obowiązujące w tym roku szkolnym. WPHUB. 15.11.2023 08:16. Najnowsze dane dotyczące religii w szkole. Podział na wschód i zachód Polski wiecznie żywy. 554. Samorządy miejskie przekazały najnowsze dane dotyczące uczęszczania przez uczniów na lekcje religii. Jak się okazuje, frekwencja dynamicznie spada w dużych miastach oraz po uzyskaniu promocji do szkół średnich. Kiedy są rekolekcje 2023? Szkoły nie przestrzegają ważnej zasady o "kulcie religijnym w szkole". Kiedy odbędą się rekolekcje wielkopostne 2023? Choć dla wielu to ważne wydarzenie, to szkoły łamią w ten sposób zasadę dotyczącą kultu religijnego na terenie placówki edukacyjnej. Jak to powinno wyglądać zgodnie z prawem? Wyjaśniamy. Przez rok o 7,9 proc., a od 2019 - o 15,1 proc. spadła w Częstochowie liczba uczniów uczęszczających na lekcje religii. W "Reymoncie" w jednej z pierwszych klas nie chodzi na nią nikt. 26.09.2022 | 08:02 Matka: "5-latki w przedszkolu straszono szatanem" Religia w szkołach to kwestia, która wciąż budzi spore zainteresowanie. Głównym powodem są liczne kontrowersje związane z naukami Kościoła i nietypowymi kwestiami poruszanymi na katechezach. Ostatnio postanowiliśmy zapytać rodziców, czego ich dzieci uczą się na lekcjach religii. ibUVc. Nauczanie religii w polskiej szkole Integralnym elementem nauczania w szkołach publicznych jest możliwość dobrowolnego uczęszczania na lekcje religii. Obywatele Polski mają konstytucyjne prawo do udziału w lekcjach religii w szkole, Kościoły i związki wyznaniowe - do jej nauczania, a katecheci do wynagrodzenia za swą pracę, tak jak inni nauczyciele. Obecność lekcji religii w systemie edukacji i ich finansowanie przez państwo jest - poza nielicznymi wyjątkami - europejskim standardem. Podstawy prawne Konstytucja RP w art. 48 stanowi, że rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania. Art. 53 mówi że wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru. Nauczanie religii regulują także ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991 r., rozporządzenie ministra edukacji narodowej w sprawie warunków i sposobu organizowania lekcji religii w publicznych przedszkolach i szkołach z 14 kwietnia 1992 r. wraz z nowelizacjami oraz porozumienie między ministrem edukacji narodowej i Konferencją Episkopatu Polski w sprawie kwalifikacji nauczycieli religii z 6 września 2000 w szkołach prowadzą 24 Kościoły i związki wyznaniowe zarejestrowane w RP. Czynią to na mocy art. 53 ust. 4 Konstytucji RP oraz na podstawie ustaw o stosunku państwa do danego Kościoła. Zazwyczaj jest tam zapisane, że Kościół „ma prawo do prowadzenia katechezy i nauczania religii” (np. art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego). [Internetowy Dziennik Katolicki 9 IV 2019, 10 IV 2019] Nauczanie religii w polskiej szkole – … Katecheci równi innym nauczycielom Od strony kościelnej nauczanie religii regulują przepisy prawa kanonicznego oraz Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce z 2001 r. Zobowiązuje ono w sumieniu katolików do zapisania dzieci na szkolne lekcje religii. Zgodnie z przepisami Dyrektorium oraz w myśl rozporządzenia MEN z 1990 r. obowiązek troski o lekcje religii w szkołach na terenie parafii spoczywa na miejscowym proboszczu. Najczęściej to on rekomenduje biskupowi (a w praktyce - odpowiedniej komórce kurii diecezjalnej) katechetów, którzy posiadają kwalifikacje i z którymi chciałby współpracować. W niektórych diecezjach w Polsce, np. w archidiecezji katowickiej, obowiązki i prawa katechety (także wobec proboszcza) reguluje specjalny dokument, tzw. Statut katechety świeckiego. Nauczyciele religii podejmują pracę w szkole na takich samych zasadach jak nauczyciele innych przedmiotów oraz muszą spełnić dodatkowe warunki. Po pierwsze, muszą posiadać imienne skierowanie do konkretnej placówki wystawione przez biskupa diecezjalnego. Po drugie, ich kwalifikacje określa porozumienie zawierane między ministrem edukacji narodowej a Konferencją Episkopatu Polski, a nie ustawa lub rozporządzenie ministerialne. Obecnie wymagane jest ukończenie studiów teologicznych oraz uzyskanie przygotowania pedagogicznego. „Nauczyciele religii mają takie same prawa i obowiązki, jak inni nauczyciele, z jednym wyjątkiem: nie przyjmują obowiązków wychowawcy klasy (tak stanowi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. Otrzymują takie same wynagrodzenie, jak inni nauczyciele, zróżnicowane w zależności od stopnia awansu zawodowego, do którego mają prawo, jak inni nauczyciele. Nauczyciele religii muszą spełniać wymagania kwalifikacyjne i pedagogiczne analogiczne do tych, które spełniają inni nauczyciele. Musi mieć wyższe wykształcenie i przygotowanie pedagogiczne – określają to przepisy prawa państwowego, które Kościół w pełni respektuje” - wyjaśnia ks. Marek Kordul, sekretarz Komisji Wychowania Katolickiego. Podwójny nadzór nad katechezą Nadzór nad nauczaniem religii w szkole pełnią zarówno wizytatorzy kościelni z kurii diecezjalnej, jak i wizytatorzy z kuratorium oświaty. Wizytacje kościelne kontrolują treść nauczania i jej metodykę oraz zgodność z programem, a także sprawdzają organizację lekcji religii. Natomiast wizytacje z kuratorium lub przeprowadzane przez dyrektora szkoły odnoszą się jedynie do metodyki nauczania oraz zgodności z programem, a nie do treści katechetycznych. W praktyce oznacza to, że katecheta podlega dwóm zwierzchnikom: dyrektorowi szkoły i biskupowi w sprawach treści nauczania i wychowania religijnego. Wprawdzie dyrektor nie może zatrudnić nauczyciela religii bez zgody biskupa, ale w sytuacji ewentualnego wykroczenia wobec Kodeksu Pracy czy Karty Nauczyciela dyrektor szkoły ma prawo udzielić katechecie upomnienia, nagany czy też zwolnić go z pracy, a jemu przysługuje wówczas odniesienie się do Sądu Pracy. Biskup natomiast może wycofać katechecie misję kanoniczną do nauczania religii, gdyby ten uczył niezgodnie z doktryną Kościoła lub jego życie moralne nie byłoby spójne z zasadami głoszonymi przez Kościół, gdyby np. rozwiódł się, a następnie żył w drugim związku niesakramentalnym. Programy nauczania religii i podręczniki zatwierdza strona kościelna. Te, które są przewidziane do użytku w całej Polsce, zatwierdzane są przez przewodniczącego Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski (obecnie jest nim bp Marek Mendyk z Legnicy), podczas gdy programy i podręczniki dla jednej diecezji oraz autorskie dla kilku szkół zatwierdza biskup diecezji, w której będą one wykorzystywane. Po dopuszczeniu programu do użytku przez zespół konsultantów i wydaniu pozytywnych recenzji o podręczniku, przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego wpisuje go do wykazu programów nauczania religii, nadaje mu odpowiedni numer w wykazie i informację o dopuszczeniu go przekazuje do wiadomości ministrowi edukacji narodowej. Lekcje religii także w islamie czy judaizmie Obecnie w Polsce lekcje religii, podobnie jak etyka, wychowanie do życia w rodzinie oraz języki mniejszości narodowych czy etnicznych, należą do grupy przedmiotów fakultatywnych. Nauczanie tych przedmiotów staje się jednak obowiązkowe, jeśli taką wolę wyrażą rodzice ucznia lub sam uczeń, o ile jest pełnoletni. Nauczanie religii odbywa się w wymiarze dwóch godzin lekcyjnych lub zajęć przedszkolnych tygodniowo. Przy czym lekcja w szkole trwa 45 minut, a w przedszkolu zajęcia dla 3-4-latków – 15 minut, natomiast dla 5-6-latków – pół godziny. W publicznych przedszkolach i szkołach organizuje się naukę religii na życzenie rodziców (opiekunów prawnych), a dla uczniów pełnoletnich – na życzenie samych uczniów. Życzenie to jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia, które nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym. Obowiązek organizacji lekcji religii spoczywa na dyrekcji szkoły. Jeśli zgłosi się przynajmniej 7 chętnych, lekcje odbywają się w klasach lub grupach międzyklasowych, natomiast grupy międzyszkolne organizowane są dla 3 chętnych. Analogiczne przepisy jak w przypadku lekcji religii katolickiej, dotyczą organizowania lekcji religii innych wyznań, także dla wyznawców islamu czy judaizmu. Nie ma żadnych podstaw prawnych do organizowania zajęć z religii wyłącznie na pierwszych bądź tylko ostatnich godzinach lekcyjnych. Uczniom, którzy nie uczęszczają na lekcje religii, szkoła ma zapewnić opiekę na czas trwania tych zajęć - przypomina ks. dr. Marek Korgul, sekretarz Komisji Wychowania KEP. Mniej katechezy? Za zgodą biskupa Zmniejszenie liczby godzin jest możliwe jedynie za pisemną zgodą biskupa diecezjalnego. Do tej pory mniej godzin katechezy wynikało jedynie z braków kadrowych wśród nauczycieli religii w niektórych regionach. Jednak obecnie pojawił się dodatkowy powód: reforma edukacji. W przyszłym roku do szkół średnich trafi podwójny rocznik: ostatnich gimnazjalistów oraz uczniów ósmych klas zreformowanej szkoły podstawowej. Dla dyrektorów szkół w wielu miastach będzie to problem oznaczający przyjęcie często podwójnej liczby uczniów. W Warszawie zamiast 19 tys. uczniów naukę we wrześniu rozpocznie prawie 44 tys. pierwszoklasistów. W styczniowym komunikacie kuria warszawsko-praska podkreśliła, że "każdy wniosek dyrektora szkoły o zmniejszenie liczby godzin lekcji religii zostanie rozpatrzony indywidualnie i w trosce o dobro uczniów", choć a biskupi "wyrazili nadzieję, że w wielu przypadkach będzie możliwe zachowanie dwóch lekcji religii w tygodniu". Finansowanie religii – wynagrodzenie za pracę Finansowanie nauczania religii w szkole należy traktować nie jako dotację na rzecz Kościoła katolickiego (i innych związków wyznaniowych), ale jako jeden z kosztów systemu edukacji, który - na zasadzie poszanowania prawa do wolności religijnej - gwarantuje tym, którzy sobie tego życzą, możliwość korzystania ze szkolnej katechizacji. Nauczanie religii w szkołach odbywa się bowiem „z woli” zainteresowanych obywateli (rodziców, opiekunów prawnych, pełnoletnich uczniów). Ze względu na inne obowiązki księża pracują w szkołach na ogół na pół etatu, a zdecydowaną większość nauczycieli religii stanowią świeccy. Ponadto rzadko który nauczyciel religii prowadzi wyłącznie katechezę, najczęściej łączy te obowiązki z nauczaniem historii, WOS, języka polskiego lub innych przedmiotów i wówczas łącznie wypełnia cały etat. Wynagrodzenie za prowadzenie religii jest zatem cząstkowe. Wynagrodzenia za pracę stanowią dochód nauczycieli religii, a nie związków wyznaniowych. W świetle przepisów prawa polskiego władze zwierzchnie związków wyznaniowych nie mogą mieć żadnych roszczeń finansowych w związku z pokrywaniem ze środków publicznych kosztów związanych z nauczaniem religii. Roszczeń takich nie mogą one wysuwać ani w stosunku do władz publicznych, ani też w stosunku do katechetów. Kto naucza religii? Według danych Komisji Wychowania Katolickiego KEP za rok szkolny 2017/2018, religii w polskich szkołach uczy łącznie 31 tys. 353 katechetów: 18 tys. 349 świeckich, 9753 księży diecezjalnych, 2228 sióstr zakonnych, 1006 zakonników oraz 17 diakonów i alumnów. Najwięcej świeckich katechetów jest w archidiecezjach poznańskiej (873) i katowickiej (860). Najwięcej księży jest posłanych do pracy w szkole w diecezji tarnowskiej (825). Siostry zakonne najliczniej są reprezentowane w archidiecezjach krakowskiej (210) i warszawskiej (209), a zakonnicy - również w krakowskiej (96) i archidiecezji wrocławskiej (67). Aż siedmiu spośród 17 diakonów i alumnów uczy religii w diecezji legnickiej. Frekwencja na katechezie W świetle danych zebranych z diecezji przez Komisję Wychowania KEP w 2015 r. uczestnictwo w lekcjach religii wynosiło 91,5% uczniów szkół podstawowych, w gimnazjach 90,8%, w liceach ogólnokształcących 84,8%, w technikach i liceach zawodowych 84,6%, a w szkołach zawodowych 89,5%. Z kolei wedle badań ISKK za 2017 r., uczestnictwo w lekcjach religii deklarowało 76,3% uczniów ze szkół ponadpodstawowych (78% dziewcząt i 74,7% chłopców). Na wsi uczestnictwo w lekcjach religii w szkołach ponadpodstawowych deklarowało 84%, a w miastach powyżej 500 tys. mieszkańców – 67%. Co ciekawe, uczestnictwo w lekcjach religii deklarowało 28% spośród uczniów szkół ponadpodstawowych określających się jako niewierzący. [ 10 IV 2019] W Polsce, mimo różnych przeszkód, religia nawet w czasie zaborów widniała w wykazie przedmiotów nauczania w szkole. Wyjątkiem był okres ponad 30 lat PRL. Chociaż w 1950 r. władze zawarły z Episkopatem porozumienie, regulujące naukę religii w szkołach, w praktyce w 1961 r. zakazano jej nauczania. Ostatecznie do szkół powróciła ona w roku szkolnym 1990/91. Katecheza w szkole jest dziś integralnym elementem nauczania publicznego. Obywatele RP mają konstytucyjne prawo do udziału w tych lekcjach, Kościoły i związki wyznaniowe – do nauczania, a katecheci do wynagrodzenia za swą pracę, tak jak inni nauczyciele. Komisja Wychowania Konferencji Episkopatu Polski zwraca jednak uwagę, że potrzebne są nie tylko szkolne lekcje religii, ale także katecheza w parafiach. Podstawy prawne Art. 4 Konstytucji RP mówi o tym, że rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania. Art. 53 mówi że wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru. Nauczanie religii reguluje także ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991 r., rozporządzenie ministra edukacji narodowej w sprawie warunków i sposobu organizowania lekcji religii w publicznych przedszkolach i szkołach z 14 kwietnia 1992 r. wraz z nowelizacjami oraz porozumienie między ministrem edukacji narodowej i Konferencją Episkopatu Polski w sprawie kwalifikacji nauczycieli religii z 6 września 2000 r. Dziś katechezę w szkołach prowadzą 24 Kościoły i związki wyznaniowe, zarejestrowane w RP. Analogiczne przepisy jak w przypadku lekcji religii katolickiej, dotyczą organizowania lekcji religii innych wyznań, także dla wyznawców islamu czy judaizmu. W publicznych przedszkolach i szkołach organizuje się naukę religii na życzenie rodziców (opiekunów prawnych), a dla uczniów pełnoletnich – na życzenie samych uczniów. Życzenie to jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia, które nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym. Obowiązek organizacji lekcji religii spoczywa na dyrekcji szkoły. Jeśli zgłosi się przynajmniej 7 chętnych, lekcje odbywają się w klasach lub grupach międzyklasowych, natomiast grupy międzyszkolne organizowane są w przypadku przynajmniej 3 chętnych osób. Nauczanie religii odbywa się w wymiarze dwóch godzin lekcyjnych lub zajęć przedszkolnych tygodniowo. Lekcja w szkole trwa 45 minut, w przedszkolu zajęcia dla 3-4-latków – 15 minut, natomiast dla 5-6-latków – pół godziny. W miejsce lekcji religii uczeń może wybrać lekcję etyki. Jak pokazują dane z 34 diecezji, takie lekcje prowadzone są w 1949 placówkach edukacyjnych. Uczęszcza na nie 1 proc. uczniów. Można też nie chodzić ani na religię ani na etykę. Dziś religia, podobnie jak etyka, wychowanie do życia w rodzinie oraz języki mniejszości narodowych czy etnicznych, są przedmiotami fakultatywnymi. Nauczanie tych przedmiotów staje się obowiązkowe, jeśli taką wolę wyrażą rodzice ucznia lub sam uczeń, o ile jest pełnoletni. Od strony kościelnej nauczanie religii regulują przepisy prawa kanonicznego oraz Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce z 2001 r. Zobowiązuje ono w sumieniu katolików do zapisania dzieci na szkolne lekcje religii. Zgodnie z przepisami Dyrektorium oraz w myśl rozporządzenia MEN z 1990 r. obowiązek troski o lekcje religii w szkołach na terenie parafii spoczywa na miejscowym proboszczu. Najczęściej to on rekomenduje biskupowi (a w praktyce – odpowiedniej komórce kurii diecezjalnej) katechetów, którzy posiadają kwalifikacje i z którymi chciałby współpracować. W niektórych diecezjach w Polsce, np. w archidiecezji katowickiej, obowiązki i prawa katechety (także wobec proboszcza) reguluje specjalny dokument, tzw. Statut katechety świeckiego. Nauczyciele religii podejmują pracę w szkole na takich samych zasadach, jak nauczyciele innych przedmiotów oraz muszą spełnić dodatkowe warunki. Po pierwsze – potrzebują imiennego skierowania do konkretnej placówki, wystawionego przez biskupa diecezjalnego. Po drugie – ich kwalifikacje określa porozumienie zawierane między ministrem edukacji narodowej a Konferencją Episkopatu Polski, a nie ustawa lub rozporządzenie ministerialne. Obecnie wymagane jest ukończenie studiów teologicznych oraz uzyskanie przygotowania pedagogicznego. – Nauczyciele religii mają takie same prawa i obowiązki, jak inni nauczyciele, z jednym wyjątkiem: nie przyjmują obowiązków wychowawcy klasy (tak stanowi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. Otrzymują takie same wynagrodzenie, jak inni nauczyciele, zróżnicowane w zależności od stopnia awansu zawodowego, do którego mają prawo, jak inni nauczyciele. Nauczyciele religii muszą spełniać wymagania kwalifikacyjne i pedagogiczne analogiczne do tych, które spełniają inni nauczyciele. Musi mieć wyższe wykształcenie i przygotowanie pedagogiczne – określają to przepisy prawa państwowego, które Kościół w pełni respektuje – wyjaśnia ks. Marek Kordul, sekretarz Komisji Wychowania Katolickiego. Podwójny nadzór nad katechezą Nadzór nad nauczaniem religii w szkole pełnią zarówno wizytatorzy kościelni z kurii diecezjalnej, jak i wizytatorzy z kuratorium oświaty. Wizytacje kościelne kontrolują treść nauczania i jej metodykę oraz zgodność z programem, a także sprawdzają organizację lekcji religii. Natomiast wizytacje z kuratorium lub przeprowadzane przez dyrektora szkoły odnoszą się jedynie do metodyki nauczania oraz zgodności z programem, a nie do treści katechetycznych. W praktyce oznacza to, że katecheta podlega dwóm zwierzchnikom: dyrektorowi szkoły i biskupowi w sprawach treści nauczania i wychowania religijnego. Wprawdzie dyrektor nie może zatrudnić nauczyciela religii bez zgody biskupa, ale w sytuacji ewentualnego wykroczenia wobec Kodeksu Pracy czy Karty Nauczyciela dyrektor szkoły ma prawo udzielić katechecie upomnienia, nagany czy też zwolnić go z pracy, a jemu przysługuje wówczas odniesienie się do Sądu Pracy. Biskup natomiast może wycofać katechecie misję kanoniczną do nauczania religii, gdyby ten uczył niezgodnie z doktryną Kościoła lub jego życie moralne nie byłoby spójne z zasadami głoszonymi przez Kościół, gdyby np. rozwiódł się, a następnie żył w drugim związku niesakramentalnym. Programy nauczania religii i podręczniki zatwierdza strona kościelna. Te, które są przewidziane do użytku w całej Polsce, zatwierdzane są przez przewodniczącego Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski (obecnie jest nim bp Marek Mendyk z Legnicy), podczas gdy programy i podręczniki dla jednej diecezji oraz autorskie dla kilku szkół zatwierdza biskup diecezji, w której będą one wykorzystywane. Po dopuszczeniu programu do użytku przez zespół konsultantów i wydaniu pozytywnych recenzji o podręczniku, przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego wpisuje go do wykazu programów nauczania religii, nadaje mu odpowiedni numer w wykazie i informację o dopuszczeniu go przekazuje do wiadomości ministrowi edukacji narodowej. Finansowanie lekcji religii Finansowanie nauczania religii w szkole należy traktować nie jako dotację na rzecz Kościoła katolickiego (i innych związków wyznaniowych), ale jako jeden z kosztów systemu edukacji, który gwarantuje osobom, które sobie tego życzą, możliwość korzystania ze szkolnej katechizacji. – Nauczanie religii w szkołach odbywa się „z woli” zainteresowanych obywateli (rodziców, opiekunów prawnych, pełnoletnich uczniów) – takiego wyjaśnienia udzieliło KAI Ministerstwo Edukacji Narodowej przy okazji prac nad raportem „Finanse Kościoła katolickiego w Polsce” (2012). Ze względu na inne obowiązki księża pracują w szkołach na ogół na pół etatu, a zdecydowaną większość katechetów stanowią osoby świeckie. Rzadko który nauczyciel religii prowadzi wyłącznie katechezę, najczęściej łączy te obowiązki z nauczaniem innych przedmiotów i dzięki temu wypełnia cały etat. Wynagrodzenie za prowadzenie religii jest więc cząstkowe. Warto więc podkreślić, że wynagrodzenia za pracę katechety jest dochodem należącym do niego, a nie do związków wyznaniowych. W świetle prawa władze związków wyznaniowych nie mogą mieć w stosunku do władz publicznych, ani też w stosunku do katechetów żadnych roszczeń finansowych w związku z pokrywaniem ze środków publicznych kosztów związanych z nauczaniem religii. Nauczyciele religii Religii uczy ok. 30 tys. osób. MEN zastrzega, że zgodnie z przepisami ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, nie gromadzi danych o przynależności lub nie do stanu duchownego nauczycieli religii w systemie oświaty. Każdy Kościół prowadzi w tym zakresie własne statystyki. Według danych ISKK z ubiegłego roku niemal 60 proc nauczycieli religii to świeccy. Ponad 30 proc. to księża diecezjalni, ponad 6 proc. stanowią siostry zakonne, a ponad 3 proc. – zakonnicy. Dr Aneta Rayzacher-Majewska, konsultor Komisji Wychowania Katolickiego KEP, wykładowca katechetyki UKSW, zwraca uwagę na problem zbyt małej liczby nauczycieli religii w Polsce. – Obecnie na emeryturę przechodzą lawinowo ci, którzy rozpoczęli pracę na początku lat 90., wraz z powrotem religii do szkół. Tych, którzy odchodzą, nie udaje się natomiast na bieżąco zastępować nowymi. Jest mniej powołań, mniej księży, ale też – z uwagi na niż demograficzny – ogólnie mniej studentów, w tym studentów teologii. A nawet ci, którzy kończą teologię i mają stosowne kwalifikacje, często wybierają inną pracę. Czują się swobodniej (klimat wokół religii w szkole nie zawsze jest najlepszy) i mogą więcej zarobić – mówi. Jak podkreśla, sytuacja jest trudna już teraz, a w przyszłości może być jeszcze gorzej. – Czasami ratują nas nauczyciele innych przedmiotów, którzy zdobywają dodatkowe kwalifikacje, robią studia podyplomowe, po to, by uczyć również religii. Jednak bywa, że w niektórych szkołach dyrektorzy zmuszeni są do ograniczania liczby godzin lekcji religii z dwóch do jednej, właśnie z powodu braku katechetów – mówi dr Rayzacher-Majewska. Uczniowie Jak wynika z danych Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego, wminionym roku szkolnym na lekcje religii w Polsce uczęszczało ogółem 87,6 proc. uczniów. To nieco mniej niż w roku 2018/2019. Najwyższą frekwencję uczniów, biorących udział w lekcjach religii zauważa się w diecezji pelplińskiej, przemyskiej i rzeszowskiej, a najniższą w archidiecezji warszawskiej, łódzkiej i diecezji sosnowieckiej. Potrzeba lekcji szkolnych i katechezy parafialnej W słowie, opublikowanym z okazji nowego roku szkolnego oraz 30. rocznicy powrotu nauczania religii do polskiej szkoły, Komisja Wychowania Katolickiego KEP przypomina, że ostatnie 30 lat było dla Kościoła zbieraniem doświadczeń związanych z funkcjonowaniem lekcji religii w polskiej szkole. – Wiele zmieniło się przez te lata. Znacząco udoskonalono proces formacji katechetów, ujednolicając go ze standardem kształcenia nauczycieli; modyfikowano programy i podręczniki do nauki religii, dostosowując je do odbiorców i szanując szkolny system edukacji. Udoskonalano proces dydaktyczny, również pod względem komunikacji katechetów z rodzicami – czytamy w dokumencie. Komisja przypomina też doświadczenia katechezy parafialnej, prowadzonej w tzw. „salkach”, w czasie, gdy religia nie mogła być nauczana w szkole. – Spotkania katechetyczne „w salkach” zwykle były prowadzone we wspólnocie wiary. Towarzyszył im klimat dobrych wzajemnych relacji. Dodatkowo bliskość kościoła parafialnego sprawiała, iż w ramach tych spotkań możliwe było chrześcijańskie wychowanie i wtajemniczenie. Niewątpliwie jednak pod względem dydaktycznym i organizacyjnym spotkania te były zróżnicowane – zależnie od możliwości danej parafii – czytamy w dokumencie Komisji. Wskazując na różnicę między lekcjami religii w szkole, a katechezą w parafii, Komisja Episkopatu podkreśla ich komplementarność. Stwierdza, że decyzje o powrocie religii do szkół podjęte w roku 1990 „w żadnej mierze nie miały wiązać się z osłabieniem katechetycznej roli parafii” a „przywrócenie religii polskiej szkole otwierało możliwość udziału w tych zajęciach szerszemu gronu odbiorców”. – W dokumentach katechetycznych wielokrotnie podkreślana jest potrzeba zarówno szkolnych lekcji religii, jak i katechezy parafialnej. Relacja zachodząca pomiędzy nimi jest relacją komplementarności i zróżnicowania – podkreśla Komisja Wychowania KEP. W dokumencie Komisja Episkopatu dziękuje za współpracę rodzicom, ponieważ to na ich prośbę jest możliwy udział dziecka w lekcjach religii. Wyraża też swoją wdzięczność za wsparcie w ciągu ostatnich trzydziestu lat oraz prosi o dalszą współpracę. – Dostrzegając wiele dobra, jakie niosą z sobą te lekcje – dla szkół, dla parafii, ale i dla Waszych rodzin, z pokorą przyjmujemy wszelkie sygnały nieprawidłowości lub wyrazy niepokoju kierowane za pośrednictwem diecezjalnych wydziałów czy referatów katechetycznych i kuratoriów oświaty – napisano w dokumencie Komisji Wychowania. 30 lat katechezy na Zebraniu Plenarnym Episkopatu 30 lat katechezy w szkole było także tematem przewodnim 386. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski, które odbywało się w dniach 27-29 sierpnia na Jasnej Górze. Bp Marek Mendyk, były przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego, zauważył, że pierwsza rzecz, na jaką należy zwrócić uwagę, to przede wszystkim kształtowanie świadomości i budzenia tożsamości katechety. – Katecheta musi wiedzieć kim jest, jaką misję ma do spełnienia, na czym chce budować. Jest to zadanie, które Komisja wyznacza sobie na przyszłość jeśli chodzi o relacje z dyrektorami wydziałów katechetycznych – powiedział. Jako drugą kwestię bp Mendyk wymienił formację katechetów. – To nie tylko formacja merytoryczna, ale również formacja duchowa – zaznaczył i podkreślił ogromną rolę funkcjonowania nowych technologii informacyjnych, pozwalających docierać do uczniów. – Myślę, że to już nie tylko środek, ale przestrzeń, gdzie powinniśmy być odważnie obecni z Dobrą Nowiną – powiedział bp Mendyk. Zwrócił on także uwagę na pedagogizację rodziców, czyli wyjście naprzeciw problemom, które niesie życie. – Chodzi o to, aby pokazywać rodzicom problemy, które niesie życie, niesie świat, aby pomóc im w odczytywaniu tych problemów oraz w szukaniu rozwiązań – powiedział. Religia w Europie Przyjęty w Polsce model nauczania religii w systemie publicznej edukacji jest bliski temu, jaki obowiązuje w większości krajów Unii Europejskiej. W większości krajów udział w katechezie dobrowolny, choć w niektórych są to zajęcie obowiązkowe. W części krajów ma ona charakter misji realizowanej przez Kościoły na terenie szkoły, gdzie indziej nie ma wymiaru konfesyjnego i przybiera bardziej formę religioznawstwa. Niemal we wszystkich państwach UE nauczanie religii jest niezbędnym elementem szkolnego systemu edukacji. Kraje finansują te lekcje, argumentując to tym, że bez tej formy edukacji obywatele będą mieć kłopot z rozumieniem europejskiego „kodu kulturowego”. Austria, Cypr, Dania, Finlandia, Grecja, Malta, większość niemieckich landów i Szwecja to miejsca, gdzie nauczanie religii jest obowiązkowe. Rodzice mogą zwolnić ucznia z tych zajęć, za wyjątkiem Grecji i Cypru, gdzie osoby deklarujące się jako prawosławne są zobligowane do uczęszczania na szkolną katechizację. Francja i Słowenia zapewniają obywatelom konstytucyjną „świeckość” i żadne elementy religijne, w tym jej nauczanie, nie mogą mieć miejsca w przestrzeni publicznej. W Bułgarii religia do dziś nie powróciła do szkół po okresie komunizmu, mimo, że upomina się o nią Kościół prawosławny. Od 2015 r. nie ma też nauczania religii w szkołach publicznych w Luksemburgu, a w jej miejsce wprowadzono przedmiot „Wychowanie do wartości”. W tych czterech państwach religia jest nauczana wyłącznie przez związki wyznaniowe poza szkołą publiczną. os, KAI, BP KEP/Stacja7 Mimo postępującej w Europie laicyzacji wciąż ponad 90% wszystkich Polaków to formalnie katolicy. W rzeczywistości jednak osób faktycznie wierzących jest dużo mniej. Pokazują to np. wskaźniki uczestnictwa w niedzielnej mszy świętej. Wyliczono, że kościoły odwiedza regularnie około 40% obywateli naszego kraju. Nie może więc dziwić, że wielu rodziców nie jest zadowolonych z obecności lekcji religii w szkołach. Czy uczęszczanie na nią jest obowiązkowe? Jak w naszym kraju wygląda organizacja zajęć z tego przedmiotu? 1. Historia nauczania religii i porównanie z innymi krajami 2. Ustawa o systemie oświaty 3. Szczegółowe zasady znajdziemy w rozporządzeniu Historia nauczania religii i porównanie z innymi krajamiNauczanie religii w ramach normalnych zajęć w szkole ma w Polsce długą tradycję. Nawet w początkowym okresie Polski Ludowej, tak bardzo niechętnej chrześcijaństwu, przedmiot ten był wykładany w publicznych placówkach. Zniknął z nich w 1956, aby powrócić tuż po upadku ZSRR. Przez przeszło 30 lat katolickie dzieci spotykały się w przykościelnych salkach katechetycznych. Co również warte podkreślenia, uczestnictwo w lekcjach religii było obowiązkowe od odzyskania przez Polskę niepodległości do 1949 roku (oczywiście bez okresu II wojny światowej). Obecnie pobieranie nauki o wierze jest porównania, na Islandii uczestnictwo w lekcjach religii jest obowiązkowe. W austriackich szkołach z przewagą uczniów chrześcijańskich musi być wywieszony krzyż. We Włoszech, czyli kraju teoretycznie bardziej katolickim, religia to przedmiot fakultatywny. Tak samo jest w Niemczech, przy czym w większości landów z religijną problematyką uczniowie mogą zmagać się nawet na maturze. Podobnie jest w Czechach. W Wielkiej Brytanii obowiązku chodzenia na religię nie ma, ale jeśli ktoś się na to zdecyduje, to pozna zasady rządzące wieloma wyznaniami (nie tylko chrześcijańskimi). W Polsce obowiązują więc podobne zasady co w większości europejskich krajów. Jedynie we Francji, Bułgarii, Słowenii czy na Białorusi nauczać o Bogu można tylko w parafialnych salach o systemie oświatyZ czego wynika fakultatywność nauczania religii w naszym kraju? Decyzję o tym podjął ustawodawca, uchwalając w 1991 roku ustawę o systemie oświaty. Zgodnie z obecnym brzmieniem jej art. 12:Publiczne przedszkola i szkoły podstawowe organizują naukę religii na życzenie rodziców, publiczne szkoły ponadpodstawowe na życzenie bądź rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletności o pobieraniu nauki religii decydują powyższego wynika, że w Polsce nieobowiązkowe jest nie tylko chodzenia na lekcję religii, ale również w ogóle organizowanie jej nauczania w szkole. W praktyce jednak naukę o Bogu znajdziemy praktycznie w każdej publicznej placówce. Trudno bowiem spotkać się w naszym kraju z sytuacją, w której większość rodziców czy uczniów nie będzie zainteresowana zajęciami z również wspomnieć o art. 13 ust. 1 omawianej ustawy, w którym przeczytamy, że:Szkoła i placówka publiczna umożliwia uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności naukę języka oraz własnej historii i zasady znajdziemy w rozporządzeniuDrugim aktem prawnym regulującym tę problematykę jest rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania religii w publicznych przedszkolach czy szkołach. W jego przepisach znajdziemy podstawę prawną nauczania nie tylko religii, ale również etyki. Także na życzenie rodziców albo samych uczniów. Nie ma też żadnego zastrzeżenia, że religią nauczaną w szkole ma być zawsze chrześcijaństwo czy sam katolicyzm. Jeśli więc większość uczniów byłoby innego wyznania, mieliby możliwość żądania wprowadzenia lekcji jego jest, że lekcje religii odbywają się w salach lekcyjnych w ramach normalnego planu nauczania. Jeśli jednak w danej klasie jest mniej niż siedmioro chętnych uczniów, szkoła organizuje zajęcia międzyklasowe. Jeśli z kolei w całej placówce uczyć się o Bogu chce mniej niż 7 osób, lekcje organizowane są wspólnie z inną szkołą albo w salach katechetycznych przy współpracy z parafią. Ponadto §8 rozporządzenia przewiduje, że Nauka religii w przedszkolach i szkołach publicznych wszystkich typów odbywa się w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych lub dwóch godzin lekcyjnych tygodniowo. Liczba godzin zajęć z etyki jest z kolei ustalana przez dyrektora sama organizacja lekcji religii wynika z woli rodziców lub uczniów, to oczywiste staje się, że uczestnictwo w zajęciach nie jest obowiązkowe. Teoretycznie, zgodnie z rozporządzeniem, chęć pobierania nauki należy zgłosić w formie pisemnego oświadczenia. W praktyce jednak jest odwrotnie – zachodzi konieczność złożenia oświadczenia „negatywnego”. Zamiast na religię można zapisać się na etykę. Zasady organizacji zajęć są tutaj podobne. Przy mniej niż siedmiu chętnych uczniach możliwe jest prowadzenie zajęć międzyszkolnych. Odmowa zapewnienia uczniom lekcji etyki zdaje się nie być dopuszczalna. Nawet jeśli chęć nauki wyraża tylko jedna wahających się dzieci i rodziców istotna może być informacja, że Ocena z religii (etyki) nie ma wpływu na promowanie ucznia do następnej klasy (§9 ust. 2). Ewentualna „jedynka” z tego przedmiotu będzie jedynie źle wyglądać na świadectwie, natomiast w żaden sposób nie wpłynie na przyszłość również: Obraza uczuć religijnych. Czym są uczucia religijne? Religia, której jest więcej w polskiej szkole niż chemii, fizyki czy informatyki, wydłuża i tak już przepełnione plany lekcyjne uczniów, którzy na nią nie chodzą. Jedno z radomskich liceów, klasa pierwsza. W planie lekcji dwie religie w środku dnia. Rodzice mejlowo zawiadamiają wychowawczynię, że dzieci nie będą chodzić na katechezę. W odpowiedzi dowiadują się, że „należy złożyć pisemną prośbę do dyrektora i wskazać jej powody”. Dyrektor wyda w tej sprawie decyzję za jakiś czas. Tak jakby religia była obowiązkowa, a uczestnictwo w niej „domyślne”. A jest odwrotnie, o czym wiedzieli rodzice Ani, uczennicy tego radomskiego liceum – poszli prosto do dyrektora i wytłumaczyli mu, że religia jest organizowana „na życzenie” rodziców lub uczniów, którzy mogą uczestniczyć w zajęciach z religii, z etyki, z obu przedmiotów albo nie zdecydować się na żaden. Odetchnęli, udało się. Rodzice walczą o swoje prawa W przepełnionych szkołach podstawowych i średnich, w których znalazły się jednocześnie dwa roczniki, a wciąż brakuje nauczycieli (gdzieniegdzie, np. w jednej ze szczecińskich podstawówek, nie ma nawet mebli), kłopoty z religią w środku zajęć i brakiem alternatywnej etyki to codzienność. Plany lekcji w wielu miejscach wciąż nie są gotowe, bardziej świadomi rodzice walczą o egzekwowanie przepisów i przesuwanie religii na skrajne godziny. Nie wiadomo, ilu dokładnie uczniów na religię nie chodzi. Znamy dane z poszczególnych miast. W Warszawie to połowa uczniów, w Krakowie 20 proc. W Łodzi na 60,8 tys. osób w 2018 r. tylko 27,2 tys. uczęszczało na katechezę. Trzy lata temu ta grupa była dwukrotnie liczniejsza. Co się takiego stało? Od 2014 r. rodzice i uczniowie mają wybór. Minister edukacji podpisał wtedy – po przegranej przez Polskę w Strasburgu sprawie „Grzelak przeciwko Polsce” – rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Zgodnie z nim nauka religii i etyki organizowana jest na życzenie rodziców lub pełnoletnich uczniów, a każda szkoła zobowiązana jest zorganizować zajęcia z obu przedmiotów niezależnie od liczby chętnych. To ważne zastrzeżenie, bo wielu rodziców słyszy dziś, że dla ich dziecka, na wsiach lub w miasteczkach, jedynego w klasie czy w szkole niezainteresowanego religią, nie ma szans na takie lekcje. Poza tym na początku roku szkolnego uczniowie lub rodzice składają pisemne oświadczenie, czy dziecko będzie chodziło na religię lub etykę. Uczeń może wybrać także oba warianty lub w ogóle zrezygnować z tych lekcji, a także w środku semestru, bez podania przyczyny, zrezygnować z nich. Religia na pierwszej lub ostatniej lekcji? „Udało mi się wywalczyć” – często w ten sposób rodzice opowiadają o tym, jak wywierają w szkołach swoich dzieci presję na realizację rozporządzenia. Kiedyś słyszeli, że ich dziecko niechodzące na religię w niej uczestniczy, bo „nie ma co z nim zrobić”, a dziś po kilku trudnych rozmowach w gabinecie dyrektorskim wreszcie udało się przeforsować zmiany. Czasem jednak, nawet jeśli religia na skrajnych godzinach jest możliwa, to zaczynają się inne problemy, z etyką. Dyrektorzy szkół powinni umieszczać religię lub etykę na początku lub na końcu planu zajęć ze względu na to, że są nadobowiązkowe. Tylko takie rozwiązanie gwarantuje realną dobrowolność uczestnictwa. Egzekwowanie tego założenia nie jest idealne. Technikum publiczne w 30-tys. miasteczku w Wielkopolsce. Etyki nie ma. W zeszłym roku na zebraniu dla rodziców klas pierwszych dyrektor oznajmił, że jak rodzice chcą, to może zorganizować, ale tylko popołudniami, ok. godz. 18. Albo szkoła na warszawskiej Woli. Brak etyki z powodu braku nauczyciela. W zeszłym roku etyka pojawiła się po jakichś dwóch miesiącach, ale wciśnięta na ósme lekcje, więc żeby w niej uczestniczyć, trzeba było czekać dwie godziny. Komu się będzie chciało? Religia nie jest w szkołach przedmiotem dodatkowym; jest to przedmiot do wyboru - oświadczył przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego KEP bp Marek Mendyk. Religia nie jest przedmiotem dodatkowym; jest to przedmiot do wyboru, który po złożeniu oświadczenia przez rodziców lub pełnoletnich uczniów staje się obowiązkowy - oświadczył przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski bp Marek wyjaśnia, że "oświadczenie zostało wydane w związku z informacjami o próbach ograniczania przez organ prowadzący zajęć z nauczania religii w przedszkolach i szkołach publicznych".Argumentując zasadność lekcji religii w szkołach bp Mendyk przywołuje art. 109 ust. 2 Ustawy Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r. oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i podkreśla, że zgodnie z tym rozporządzeniem, "religia nie jest przedmiotem dodatkowym". "Jest to przedmiot do wyboru, który staje się obowiązkowy po złożeniu stosownego oświadczenia przez rodziców lub pełnoletnich uczniów" - głosi kościelny komunikat."Życzenie rodziców lub pełnoletnich uczniów w formie pisemnej ma zawierać wolę udziału w zajęciach z religii. Domaganie się deklaracji innej treści lub dawanie rodzicom do wypełnienia przygotowanych wcześniej formularzy z zapisem: "religia (tak/nie)" jest niezgodne z obowiązującym prawem. Oświadczenie nie musi być ponawiane każdego roku. Deklaracja raz złożona obowiązuje do czasu jej ewentualnego wycofania" - napisał w oświadczeniu bp Komisji Wychowania Katolickiego KEP wskazuje też, że nauczanie religii odbywa się w ramach tygodniowego rozkładu zajęć szkolnych w wymiarze dwóch godzin tygodniowo i "nie ma podstaw do organizowania zajęć z religii wyłącznie na pierwszych bądź tylko ostatnich godzinach lekcyjnych". "Uczniom, którzy nie uczęszczają na lekcje religii, szkoła ma zapewnić opiekę na czas trwania tych zajęć" - czytamy w podkreśla też, że w przedszkolach zajęcia z religii uwzględniane są w ramowym planie dnia, a zgodnie z wyjaśnieniami MEN, podstawa programowa jest realizowana przez cały czas pobytu dziecka w przedszkolu i nie można jej utożsamiać z czasem bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki. "Wynika z tego, że nauka religii w przedszkolu może się odbywać zarówno w czasie bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki, jak i poza nim" - głosi oświadczenie."Przedszkole i szkoła mają obowiązek zorganizowania zajęć z religii dla grupy nie mniejszej niż 7 uczniów danej klasy lub oddziału. Łączenie klas dla grup większych niż 7 uczniów jest możliwe, jeśli dotyczy to również innych przedmiotów nauczanych w szkole" - zaznacza bp również, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach, rozważanych zawsze indywidualnie, na pisemną prośbę dyrektora szkoły, zgodę na zmniejszenie wymiaru godzin z religii do jednej tygodniowo, może wyrazić jedynie biskup diecezjalny."Jednocześnie przypominamy, że prawo wyraźnie rozgranicza odpowiedzialność za działalność szkoły pomiędzy władzą samorządową, a władzami państwowymi. Jakiekolwiek próby podważania przez organ prowadzący zapisów zawartych w ww. rozporządzeniu wykraczają poza jego kompetencje" - podkreślono w stanowisku ostatnim czasie ograniczenie liczby godzin religii postulowała Warszawa. Wiceprezydent stolicy Renata Kaznowska zwróciła się z taką prośbą do władz diecezji argumentując, że przyczyną jest przepełnienie szkół, spowodowane tym, że we wrześniu 2019 r. naukę w szkołach średnich rozpoczną zarówno absolwenci podstawówek, jak i gimnazjów - 44 tys. uczniów zamiast 19 tys. - jak w roku warszawskich kurii poinformowali, że wnioski o zmniejszenie liczby godzin religii w stolicy będą rozpatrywane indywidualnie, a zgoda dotyczyć będzie tylko tych szkół, które są

religia w szkole przepisy 2019